بررسی همگرایی شاخص قیمت‌ها در استان‌های ایران با تأکید بر روش تحلیل خوشه‌ای

  در این پژوهش فرضیه همگرایی شاخص قیمت‌ مصرف‌کننده استان‌های کشور با استفاده از دو روش تحلیل خوشه‌ای و ریشه واحد پانلی طی دوره زمانی ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۵ مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی این مسئله از چند منظر اهمیت دارد. نخست، تحلیل امکان همگرایی شاخص قیمت مصرف‌کننده استان‌های مختلف به‌نوعی تحلیل امکان همگرایی شاخص هزینه زندگی استان‌های کشور است. دوم، رد شدن فرضیه همگرایی، می‌تواند دلالت بر وجود برخی مشکلات ساختاری در بازارهای کشور و یا تفاوت‌های قابل‌توجه سطح توسعه‌یافتگی استان‌ها داشته باشد. سوم، بحث همگرایی شاخص قیمت‌ استان‌ها می‌تواند به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های طرح جامع توازن منطقه‌ای و کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای مورد مطالعه قرار گیرد. نتایج روش خوشه‌ای، فرضیه همگرایی شاخص‌های قیمت‌ میان استان‌ها را به‌طورکلی رد می‌نماید. بااین‌وجود، سه خوشه همگرا میان استان‌ها وجود دارد. ۱۹ استان در خوشه اول، ۳ استان در خوشه دوم، ۴ استان در خوشه سوم قرار داشته و استان تهران نیز، یک خوشه غیرهمگرا را تشکیل می‌دهد. نتایج روش آزمون ریشه واحد پانلی نیز، یافته‌های روش خوشه‌ای دال بر عدم همگرایی شاخص‌های قیمت استان‌های کشور را تأیید می‌نماید. براساس نتایج به‌دست‌آمده در این روش، واگرایی قیمت‌ها در اکثر موارد به مؤلفه مشترک قیمت‌ها مربوط می‌باشد. لذا سیاست‌های دولت نقش پررنگ‌تری در مقایسه با شوک‌های محلی در واگرایی قیمت‌ها ایفا می‌نماید. همچنین، نتایج نشان می‌دهد که نیمه عمر همگرایی تقریباً ۱۷ ماه می‌باشد.